Een belangrijke stap in verduurzaming is het zelf opwekken van energie. Voor particuliere bewoners is de meest voor de hand liggende methode zonneenergie. Windenergie op kleine schaal is niet efficient in tegenstelling tot zonneenergie.
Zonnepanelen (PV)
De meeste wijd verspreidde methode om energie uit de zon op te wekken zijn electrische zonnepanelen (Photo Voltaic). Met halfgeleider technieken wordt zonne energie omgezet in electrische stroom. Het meest zichtbare zijn de panelen op het dak. Deze panelen genereren een electrische (gelijk)stroom. Die moet omgezet worden in de 230 volt wisselstroom die we in huis gebruiken. Daarvoor hoort bij een dergelijke installatie ook een omvormer (inverter) die doorgaans binnenshuis in de buurt van de zonnepanelen wordt gemonteerd. Deze levert de wisselstroom die in de meterkast aan het lichtnet wordt gekoppeld.
Is mijn dak geschikt?
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is het allerminst nodig om de panelen op het zuiden te richten. Bij een oost of west oriëntatie is de opbrengst nog altijd 80% van het maximum dat richting zuid wordt bereikt. Let wel op schaduwwerking. Bomen, dakkapellen, omliggende huizen kunnen schaduw op het dak laten vallen. De opbrengst van de zonnepanelen zal dan uiteraard een stuk lager worden. Het is niet zo dat er geen stroom meer wordt opgewekt. Net als bij bewolkt weer zal er bij daglicht altijd wel wat energie worden opgewekt.
De hoogste opbrengst wordt bereikt als de panelen loodrecht op de zonnestralen liggen. Die hoek ligt in Nederland rond de 30 graden. De meeste daken liggen daar niet ver vandaan. Liggen de panelen op een plat dak worden ze meestal vlakker gelegd. Dit om te voorkomen dat er teveel schaduw op de achterliggende panelen valt.
Aansluiten op het lichtnet
De omvormer levert zodanig veel vermogen dat deze op een aparte groep in de meterkast moet worden aangesloten. Dat is werk voor een professional. Er moet dan ook een electrische leiding tussen de omvormer en de meterkast worden aangelegd. Dat kan binnenshuis maar als dat lastig is kan dat ook buitenom. Kijk maar eens achter de regenpijpen in het dorp, er liggen daar heel wat leidingen verstopt. Soms kan de aansluiting ook gecombineerd worden met de aansluiting van de wasmachine, mits die een eigen groep heeft.
De installatie moet bij Liander worden aangemeld i.v.m. de saldering (zie verderop). Als die nog niet aanwezig is zal ook een slimme meter worden gemonteerd.
Schaduw
Als genoemd wordt de opbrengst van de zonnepanelen sterk beïnvloed door schaduwwerking. Als één paneel in de schaduw ligt zal de opbrengst van alle panelen terugvallen, althans bij de klassieke manier van aansluiten. Werkt prima voor een schaduwvrij dak. Heb je wel last van schaduw, of liggen de panelen verspreid over verschillende dakvlakken/hoeken worden doorgaans micro-omvormers/optimisers gebruikt. Dan wordt ieder paneel apart aangestuurd/afgeschakeld en kan er toch nog een fatsoenlijke opbrengst worden bereikt. De kosten liggen dan wel wat hoger.
Salderen en subsidie
De afgelopen jaren kon de opbrengst van de zonnepanelen worden weggestreept tegen de afgenomen stroom (bekend als salderen). Je betaalt aan het einde van de jaar de totaal geconsumeerde stroom minus de teruggeleverde stroom. Deze regeling wordt versoberd in de komende jaren en in een aantal stappen afgebouwd. Er zal wel een vergoeding blijven voor de terug geleverde stroom maar lager dan nu. Dit wordt gedaan om ons te stimuleren zoveel mogelijk de eigen opgewekte stroom te consumeren. Dit kan het electriciteitsnet ontlasten, met name als midden op de dag er veel stroom wordt opgewekt. In het verleden moesten we de wasmachine bij voorkeur s’nachts aanzetten, dat moet nu midden op de dag.
Om maximaal eigen stroom te kunnen gebruiken kan een oost-west oriëntatie van de panelen aantrekkelijk zijn. Je spreidt de opbrengst beter over de dag en vermijdt de piek om een uur of twee als de zon in het zuiden staat (en hier en daar de omvormers worden uitgeschakeld omdat het net overbelast is).
Subsidie wordt niet gegeven op zonnepanelen. Wel is er de regeling dat geen BTW betaald hoeft te worden. Tot voor kort moest je die BTW terugvragen, vanaf 2023 wordt die direct verrekend door de installateur. Overigens heeft de politiek uitgesproken dat na afschaffing van de salderingsregeling, de teruglever vergoeding zodanig zou moeten zijn dat de terugverdientijd nog steeds 7 jaar is. Hou de kranten in de gaten!
Zonnecollectoren
Veel minder toegepast maar ook een goede manier om zonne energie te gebruiken zijn zonnecollectoren. Dit zijn collectoren waar water door geleid wordt. Het water wordt verwarmd en geeft zijn warmte af in een boilervat. Dit kan vervolgens gebruikt worden als warmwater voorziening in huis. Er moet hiervoor wel een groot, geïsoleerd boilervat in huis geplaatst worden. Denk daarbij aan zo’n 200 liter. Deze oplossing is vooral interessant voor gezinnen met een hoog warmwaterverbruik. Naast het normale warmwaterverbruik (bad, douche, keuken) kan het ook gebruikt worden om de (af)wasmachine te vullen. Een groot deel van het elektriciteitsverbruik van deze apparaten zit in het opwarmen van het water.
Photo Voltaic Thermal collectoren
De laatste ontwikkeling op dit gebied zijn de Photo Voltaic Thermal collectoren. Dit is een electrisch paneel met op de achterzijde een collector gemonteerd zodat zowel electrische energie als warmte kan worden gewonnen. Het thermische deel van deze panelen is uitstekend bruikbaar als geluidloze buitenunit voor een warmtepomp. Helaas is de prijs van deze oplossing nog zodanig hoog dat de .toepassing nog beperkt is.
Is je interesse gewekt voor zonne energie? Wil je verder de mogelijkheden voor jouw huis bespreken? Vraag een Energiescan aan, de Energiecoach komt graag langs om hier verder over te praten.